Oko pamięci

Krystyna Prendowska jest dla mnie niezwykle ciekawą postacią. Składa się na to między innymi pochodzenie autorki, bezkompromisowość, pożoga wojny oraz represje przez służby bezpieczeństwa, których doświadczyła, umiejętność obserwacji, wyłuskiwania drobin codzienności wartych afirmacji, skromność, niezwykła erudycja, inteligencja emocjonalna, „kulturoznawcze obycie”, jak i mnogość przyjaźni z ludźmi ze świata literackiego tj. Czesławem Miłoszem (któremu poświęca dużo czasu).Pozwala czytelnikom zajrzeć pod podszewkę tego niedostępnego dla większości świata. W ,,Oku pamięci" zróżnicowanym formalnie i kompilującym wiele gatunków literackich, z czułością opowiada o ludziach zapisanych na ławce pamięci. Kreuje osobistą atmosferę pobudzającą synapsy do pogłębionego działania. Peroruje o marzeniach, egzystencjalnym bólu, tęsknocie. O byciu w ciągłym ruchu, bliskich; w tym prababce, bohaterce Powstania Styczniowego 1863 roku Jadwidze Prendowskiej. Odnosi się do historii Polski i Ameryki, formacyjnych lat, trudów związanych z długą emigracją, polityki oraz przemian cywilizacyjno- kulturowych z początku XXI wieku, których była naocznym świadkiem. Jawi się tu jako neofitka najmniejszych aktów troski. Wagabunda. Jednostka bardzo otwarta i ciekawa bliźniego a jednocześnie chronicznie samotna. Podpierając się tekstami kultury dopełniającymi ziemską drogę, dzieli się „strzępami myśli". Peroruje o kondycji ludzkiej natury. „Ludzkość ewoluowała, zmierzała ku postępowym osiągnięciom nauki, ale też ku krańcowemu egotyzmowi. Ale jej istota pozostała ta sama- między łzami Chrystusa a rozumiem Rembrandta".O potrzebie symbiozy człowieka z naturą, pisarzach stanowiących inspirację tj. Andy Warhol, Marcel Proust i Samuel Beckett oraz wieloletniej banicji rozpiętej między Polskę, Amerykę, Anglię a Francję. Prendowska wskazuje różnice w funkcjonowaniu w zależności od rasy i miejsca zamieszkania. Miło było przeczytać o peregrynacjach i optyce bohaterki na nierówności systemowe. O efemeryczności dobra, „oczyszczaniu historii na siłę", rasizmie. Podejściu do fanatyzmu religijnego, roli sztuki, wszechobecnej przemocy, klasizmie, konsumpcjonizmie etc. To kopalnia inspiracji literackich.Prowokuje do pogłębionych refleksji o zmianach i kataklizmach, których jesteśmy architektami. Nie zliczę ilości kartek indeksujących zużytych przy tej nostalgicznej, wielowymiarowej i wieloaspektowej lekturze. Poruszona jestem do głębi znajomością klasyków, sugestywnym sposobem opisywania zdarzeń, uniwersalnością poruszonych zagadnień. Jednak najbardziej ujęły mnie słowa o tym, że dla każdego na ziemi jest miejsce oraz o idealizowaniu miłości nadającej rytm podróży po ziemskim padole łez... która zawsze może być pierwsza. „Wielka prawda miłości znajduje się w ukrytym pokoju za szczelnie zamkniętymi drzwiami, w podwójnych samotnościach tworzących jeden front przeciw całemu światu, w przestrzeni przeznaczonej wyłącznie dla jej uczestników, bo to oni są okiem i uchem miłości". Niewątpliwie „Oko pamięci” jest intelektualnie frapujące. Zostawia w niemym zachwycie. Szykujcie się na fluktuacje emocji eksplodujące bogactwem języka i wiedzy o społeczeństwie.